Ποιός είναι ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ;

Εξετάζοντας προσεκτικά το πρόγραμμα αυτό, γίνεται αντιληπτό ότι ο στόχος είναι η όσο το δυνατόν γρηγορότερη μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος (δηλαδή αυτού που δεν περιλαμβάνει το έλλειμμα από υποχρεώσεις που προκύπτουν από την καταβολή τόκων για τα δάνεια της χώρας). Οι τόσο μεγάλες περικοπές, πράγματι, θα έχουν ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος από το 8,6% του ΑΕΠ το 2009 στο 1% το 2011 και θα απομείνει μόνο το έλλειμμα από τους τόκους στο κρατικό χρέος.

Όμως, αυτή η πολιτική θα επηρεάσει ουσιαστικά την οικονομική δραστηριότητα και την αγορά εργασίας। Οι εκθέσεις του ΔΝΤ επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο με το να προβλέψουν μία συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 4% το 2010 και μία περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 2,6% το 2011Το 2012 προβλέπεται πως η οικονομία θα ανακάμψει αλλά πως αυτή η ανάκαμψη θα είναι εξαιρετικά αδύναμη με ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ μόλις στο 1,1% (από το σημείο στο οποίο θα έχει βουλιάξει μέχρι τότε)

Μετά το 2012 το ΔΝΤ προβλέπει ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί σε πραγματικούς όρους με ετήσιους ρυθμούς της τάξης του 0,94%. Με βάση αυτό το σενάριο ανάπτυξης του ΔΝΤ η Ελλάδα ούτε το 2015 δε θα έχει πλησιάσει του ρυθμούς ανάπτυξης του πραγματικού ΑΕΠ που είχε το 2008.

Το κυριότερο, όμως, είναι πως είναι πολύ πιθανό το ΔΝΤ να υποτιμά την πραγματική επιρροή που θα έχει στην οικονομία το δημοσιονομικό πρόγραμμα που υιοθέτησε η Ελλάδα Για παράδειγμα, φαίνεται απίθανο η ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 1,1% το 2012 όταν την ίδια χρονιά θα λάβει χώρα μία επιπρόσθετη δημοσιονομική μείωση ελλειμμάτων της τάξης του 2,4% του ΑΕΠ

Παρόλα αυτά δε χρειάζεται κανείς να αμφισβητήσει τα σενάρια ανάπτυξης για να δει τα αρνητικό αποτέλεσμα στην αγορά εργασίας। Ακόμη και με το σχετικά αισιόδοξο σενάριο του ΔΝΤ, η αγορά εργασίας θα μειωθεί κατά 6% και δεν θα έχει αναρρώσει μέχρι το 2015 Η ανεργία προβλέπεται να αυξηθεί από 9,4% το 2009 στο 14% το 2013/2014.

Είναι, επίσης, πολύ σημαντικό πως η αρχική κατάρρευση και στη συνέχεια το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας θα δυσχεράνουν το δημοσιονομικό πρόγραμμα। Από τη μία πλευρά, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι τόκοι των δανείων το ονομαστικό χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται και από την άλλη πλευρά το ΑΕΠ θα κινηθεί χαμηλότερα και θα μείνει χαμηλότερα। Ο συνδυασμός ενός αυξανόμενου αριθμητή (ονομαστικό χρέος) και ενός αρχικά μειούμενου και στη συνέχεια σταθερού παρανομαστή (ΑΕΠ), θα οδηγήσει, σύμφωνα με το ΔΝΤ σε αύξηση του κρατικού χρέους στο 145% του ΑΕΠ μέχρι το 2014 όταν το 2009 ήταν 115% του ΑΕΠ.

Δυστυχώς το σημαντικότερο είναι πως η εικόνα δε βελτιώνεται ούτε μετά το 2014 καθώς ακόμη και αν λάβουμε υπόψη μας το σενάριο του ΔΝΤ, το 2020 το χρέος θα είναι ακόμη στο 120% του ΑΕΠ, πολύ επάνω απ’ ότι πριν την κρίση και από το 99% του ΑΕΠ που ήταν το 2008 Και προκειμένου να συμβεί αυτό το ΔΝΤ θέτει ως απαραίτητο στόχο την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 6%, με την πρόβλεψη ότι αυτό θα απογειωθεί στο 3,1% μέχρι το τέλος του προγράμματος στήριξης το 2013 και στη συνέχεια θα απογειωθεί ξανά στο 5,9% στα επόμενα χρόνια। Ωστόσο, το ΔΝΤ δεν εξηγεί ποια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν τότε ώστε να υπάρξει αυτή η επιπρόσθετη αύξηση στο πρωτογενές έλλειμμα

Τί θα γίνει, όμως, στην ρεαλιστικότερη περίπτωση που το πρωτογενές έλλειμμα δεν απογειωθεί στο 6% του ΑΕΠ όπως το ΔΝΤ αυθαίρετα υποθέτει αλλά παραμείνει στο (και πάλι εντυπωσιακό) 3%; Σε αυτήν την περίπτωση, το 2020 το χρέος θα βρίσκεται πάνω από το 140% του ΑΕΠ.
Αρκετά νωρίτερα, το 2014, η Ελλάδα θα πρέπει να βρει τα χρήματα για να ξεπληρώσει τα 110 δις του δανείου από το πακέτο στήριξης, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 40% του ΑΕΠ. Επιπροσθέτως, η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει το χρέος που λήγει στο υπόλοιπο της δεκαετίας. Με το χρέος να απογειώνεται στο 145% του ΑΕΠ είναι πιθανόν οι χρηματοπιστωτικές αγορές να συνεχίζουν να απαιτούν υψηλά επιτόκια προκειμένου να δανείσουν στην Ελλάδα γεγονός που είναι πιθανόν να οδηγήσει στην χρεωκοπία της χώρας. (Μία γεύση αυτής της κατάστασης έχουμε λάβει ήδη καθώς, παρά τα μέτρα και τα εύσημα, τα επιτόκια παραμένουν στα ύψη.)
Αυτή η ψήφος της ‘μη εμπιστοσύνης’ δεν πρέπει να προκαλέσει έκπληξη καθώς θα συνάδει με την απόλυτα φυσιολογική αντίδραση των αγορών στην πραγματική οικονομική κατάσταση της Ελλάδας.”
Η έρευνα κλείνει, μεταξύ άλλων, με το ακόλουθο συμπέρασμα:

‘Ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της Ελληνικής Διάσωσης: αλλαγή ιδιοκτησίας του Ελληνικού χρέους ώστε να Σωθούν οι Ευρωπαϊκές Τράπεζες και οι Πιστωτές της Ελλάδας

Τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΕ είναι σίγουρο ότι έχουν πραγματοποιήσει τους υπολογισμούς που κάναμε σε αυτήν την έρευνα και αναγνωρίζουν ότι είναι απίθανο το πακέτο σωτηρίας τους να αφήσει την Ελλάδα σε ένα σταθερό οικονομικό δρόμο. Υπό αυτήν την έννοια το πακέτο δε βαδίζει στα πλαίσια ενός τυπικού προγράμματος του ΔΝΤ το οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να είναι δημοσιονομικά αξιόπιστο και έτσι να αποκαταστήσει την πρόσβαση της χώρας στις χρηματοπιστωτικές αγορές।

Στην περίπτωση της Ελλάδα το ΔΝΤ και η ΕΕ γνωρίζουν πως το πρόγραμμα τους, παρά τα σκληρά μέτρα, δε θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των αγορών στην Ελλάδα। Αυτό ίσως εξηγεί την αύξηση του από τα 40 δις στα 110 στην τελική του έκδοση, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει εκτός αγορών για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.

Αυτό εγείρει το καίριο ζήτημα που πηγάζει από το αποκαλούμενο πακέτο σωτηρίας: αν η εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ελλάδα δεν αποκατασταθεί και την ίδια ώρα η ελληνική οικονομία ωθείται στην ύφεση, σε διψήφια ανεργία και αύξηση της φτώχιας, ποιο είναι το νόημα του; Ποιος ή τί ακριβώς σώζεται;

Τελικά, ο σκοπός του πακέτου είναι να αποπληρωθούν τράπεζες και επενδυτικά σχήματα που έχουν στα χέρια τους ελληνικό χρέος. Οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία είναι οι πραγματικοί αποδέκτες του πακέτου στήριξης και όχι η Ελλάδα.
Και η υπάρχει μία ευρωπαϊκή διάσταση σε όλο αυτό το θέμα καθώς το 80% του ελληνικού κρατικού χρέους δεν επιβαρύνει το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα αλλά τους ισολογισμούς Γερμανικών, Γαλλικών και Βρετανικών τραπεζών. Η Ευρώπη και το ΔΝΤ δεν παρέχουν φρέσκια ρευστότητα στην Ελλάδα αλλά, πάνω από όλα, δημιουργούν μία ασπίδα προστασίας του ευρωπαϊκού χρηματιστηριακού συστήματος από τα 200 δις απωλειών που μπορούν να προκύψουν από το ενδεχόμενο μίας ελληνικής πτώχευσης। Περιέργως, περίπου το 25% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στο Βρετανικό (και το Ιρλανδικό) χρηματιστηριακό σύστημα.

Οι προφανείς ευνοημένοι του πακέτου που παρέχεται από τα κράτη της Ευρωζώνης δεν είναι οι Έλληνες εργαζόμενοι και οι πολίτες που θα υποφέρουν από τις σκληρές περικοπές και από την ύφεση αλλά τα χρηματιστηριακά κέντρα όπως το City του Λονδίνου.
’ Πάνος Παναγιώτου - Διευθυντής ΕΚΤΑ